Sabtu, 03 November 2012

Kumpulan Satua Bali

Inilah kumpulan-kumpulan satua Bali, silahkan di baca,,,



“I  KETIMUN  MAS”

Ada katuturan satua ane malu. Anak luh balu ngelah pianak luh adiri. Adanina I Ketimun Mas. Ia mumah di tanggun desane, di Desa Dauh Yeh, paek teken alas. Kacerita jani sedek semengan, memene lakar luas ka peken. Mabesen ia teken pianakne. “ Cening, cening Ketimun Mas, meme jani lakar luas ka peken. Nyai ngijeng jumah, nyanan gagapina laklak. Jumahan meten nyai nongos, kancingin jelananne! Yening tusing meme ane kauk-kauk, da pesan ampakina jelanan nah cening!”
Kacerita kone jani I Ketimun Mas nongos jumahan meten makancing jelanan, Saget teka I Raksasa kauk-kauk, munyine gede tur garo, “Cening-cening Ketimun Mas, ne meme suba teka, ampakin je meme jelanan!” Pedasange baan I Ketimun Mas. “Ne nyen ya ngelah munyine? Nguda gede tur garo? Bah ne tusing je meme tiangene.” Keto kenehne I Ketimun Mas. I Raksasa tusing nyak ampakina jelanan. Lantas I Raksasa mulih.
Kacerita jani teka memene uli peken. Ampakina lantas jelanan, kriuuuut gedeblag. Lantas I Ketimun Mas morahan teken memene. “Meme busan ada anak kauk-kauk. Munyine gede tur garo. Beh jejeh pesan keneh tiang meme. Tusing bani tiang ngampakin jelanan.” Memene lega atine ningehan pianakne ngomong keto. “Tawang ento cening ane kauk-kauk i tunian? I Raksasa ento cening. Aget tusing ampakin cening jelanan. Yening ento ampakin, sinah suba cening lakar plaibanga. Nah, jani ajeng malu laklakene cening!”
Buin manine, buin memene luas ka peken. Makire majalan, memene mabesen, “Cening, cening Ketimun Mas. Jani meme lakar luas ka peken. Jumah cening ngijeng, inget kancing jelanane. Ingetan munyin memene ibi! Yening tusing meme ane makaukan, da pesan ampakina jelanan!”
Kacerita jani I Raksasa, lakar buin menyet ka umahne I Ketimun Mas. Di jalan nepukin ia anak nganggon bebek.paekina panganggon bebeke ento. Bebekne rengas tur ia tengkejut, awakne ngetor pesu peluh pidit-pidit ulian jejeh kenehne. Lantas ngomong I Raksasa, “ Ih Iba jero penganggon bebek, jalan kema ka umahne I Ketimun Mas! Nyanan yening tusing jumah memene, kaukin I Ketimun Mas!” Masaut I Pengangon, “ampura jero Raksasa bebek tiange tusing ada nenongosin.” Galak I Raksasa, “Yen cai tusing enyak, tenas ibane ane lakar amah kae. Basang awake suba seduk gatine.” Mara keto abetne I Raksasa, nyak lantas I Penganggon bebek nuutin munyine I Raksasa.
Majalan lantas I Raksasa ngajak I Penganggon ka umahne I Ketimun Mas. Neked ditu, dapetange umah I Ketimun Mase suung. Ngomong lantas I Raksasa teken I Penganggon, “ Nah kema jani cai kaukin I Ketimun Mas! Ia nongos di meten daja makancing jelanan. Jangihang munyin caine, apang cara munyin memene!” lantas I Pengangon bebek majalan ka meten laut makaukan. “Cening, cening Ketimun Mas, ampakin je meme jelanan! Ne meme suba ngaba gagapan laklak abungkus” Kendel atine I Ketimun Mas laut ampakina jelanan, kriiuuuut gedeblag, jelanane ampakina. Mara nengok bedik I Ketimun Mas, lantas saupe ngajak I Raksasa tur plaibangan ka alase. “Tanks brow…” keto I Raksasa ngomong ngajak I Pengangon. Beh, jerit-jerit I Ketimun Mas ngeling.
Gelisan satua enggal, neked suba jani I Raksasa jumahne. Tekepina I Ketimun Mas aji grobag, tetehina aji lesung batu. I Raksasa ngelah juru ijeng dadua. Ane besikan buta, ane lenan bongol. Laut ngomong I Raksasa. “Buta-bongol, eda luas kema-mai! Tongosin I Ketimun Mas dini!, Awake lakar ngalih lakar basa akejep.” Ngarod I Ketimun Mas ngeling sig-sigan.
Jani kacerita memene I Ketimun Mas, mara teka uli peken, je dapetange umahne suung tur jelanane maampakan, mara tolihe katengah, dapetange pianakne suba tusing ada di kamarne. Gelur-gelur memene makaukan. Mase tusing ade ane masaut. Ngeling lantas memene tur mapineh. “Pedas suba I Ketimun Mas plaibanga teken I Raksasa. Kenkenang jani baan madaya?” 
Lantas ada kone bikul, kema maikin memene I Ketimun Mas. Laut memen Ketimun Mas ngomong, “ Nah, ne apa ada I Meong ajaka I Bikul. Nyak ngalih I Ketimun Mas? Ia plaibanga teken I Raksasa. Yen iba ngidang ngulihan I Ketimun Mas, upahina be pindang asok teken padi abodag.” Nyak lantas I Meong teken I Bikul, majalan ajaka dadua keumahne I Raksasa. Tepukina I Ketimun Mas matangkeb. Tongosina baan I Buta teken I Bongol. I Raksasa sedek di paon, repot munduhang bakal basa.
Kacrita jani pongponge jani grobage baan I Bikul. I Meong nyongkok duur grobage ngantiang. Krepet – krepet ngenyongnyong, kriet – kriet ketungpung. Dingehe kriet – kriet teken I Buta, “ Apa sih krepet-krepet ditu?” Mamunyi I Meong “ Ngeong!” Lantas I Buta Ngomong Ngol! Apa sih ento gesgese meonge ditu?” Ngomong I Bongol, “ Ada meong duur grobage.” Lantas masaut I Buta, “ Ulahin meonge, Bongol!” Mendep I Bongol, sawireh ia tusing ningeh. Kanti linggah song grobage, pongponge baan I Bikul. Suba ada geden songe asedeng jelema. Laut pesu I Ketimun Mas. Atehe mulihne baan I Meong teken I Bikul. Neked jumahne, nyagjag memene, kendel pesan kenehne. “ Dewa Ratu, cening Ketimun Mas. Mara teka, aget pesan Meme!” I Meong teken I Bikul upahina De pindang asok teken padi abodag. I Meong nyuang be pindange asok, tur I Bikul nyuang padine abodag. Keto katuturan satua I Ketimun Mas.


Satua I Puser Gumi teken I Puser Jagat

Wenten katuturan satua anak luh beling, mati kena cetik katanem ring setrane. Sasampune wenten abulan pitung dina jadma punika mati, lantas lekad anak alit kembar saking lubang genah panguburan punika. Kirang langkung tiga tahun umur anake alit punika, ipun tetep madudungan pesu mulih ring lubang panguburanne ento.
Rikala semeng anake alit nyingak anak sedeng majalan ka pasar tur kapireng suaran anake alit kauk-kauk nyeritin memenyane. Mirengan suara punika makakalih anake kembar punika merasa inget sapa sira sepatutne memen ipun. Wawu kacingakin ring tengahing lubang kuburan ento wenten tulang jatma, tur raris tulang punika kaangkat tur kalangkain ping telu. Wusan punika lantas memen ipun hidup tur ipun mebawos : “Sira sane ngidupan meme, Wayan? Mirip Wayan ane pianak meme, sawireh meme melalung, meme tusing juari pesu”. Saantukan punika bawos memen ipune anake kembar punika raris ngajak memene nongos ditu di gook punyan Pulene ring tengahin setra.
Katuturang makin ring tengahin setra wenten anake tua sedeng ngebet kasela, nanging ipun tusing je mapikolih. Ditu lantas anake alit nagihang ngidih umbin kasela tekening anake tua.
“ Bapa, Bapa bang je tiang ngidih kasela lakar bang tiang memen tiange”.
“Ih, saling lakar bang cai, bapa gen tuara maan nyang abesik. Lamun keto tegarang cai ngebet pedidi, lamun cai maan jag juang suba!” Sesampune punika raris anake alit ngebet kasela, raris ipun mulih ka gook Pulene nemuin memenyane. Ditu lantas memene mabesen : “Sampunang je cai pesu santukan di tengah setrane wenten raksasa, melahan jani meme idihang api lakar anggen nunu kaselane!”
Sasampune ipun madunungan sawetara enem tiban ring tengah gook Pulene ento, anake alit polih nuduk arit usak, sane patinne wantah abesik. Arit punika laut kategul antuk bun. Rikala wengi wenten raksasa aukud saha suarannyane ngeraung. Raksasa punika demen pesan ngamah jadma alit. Nah, mangda adin ipun tan kasagrep olih I Raksasa, raris ipun nunjuk adin ipun ring punyan Tigahe. “Tegehan magisian!” keto bawosne ring adinyane, wireh I Raksasa sampun paek. Ngantos jegjeg suryane I Raksasa ngantosan anake alit ento. Baan makelone I Raksasa ten enyak megedi, inget lantas anake alit maan nuduk arit. Tan maitungan malih, raris Raksasane ento kabacok ngantos mati, baongnyane kagetep, tur kaentungan ring babakan. Ento mawinan gumi Babakane dadi angker, sawireh ditu wenten gegetepan tendas Rakasasa.
Kacrita mangkin wenten sang prabu madue oka istri asiki. Santukan Ida sampun uning kawentenang raksasa mati ring Babakan, raris Ida ngadaang sayembara. “ Sapasira ja sane ngaonang Raksasane ento, ipun jagi dados ngambil putrin Ida, tur jagi kaangkat dados raja (Kadarmaputra)
 Kasuen-suen wenten dagang anyar saking Manggis madan I Lumbang, ipun jagi lunga maadolan kapasar Muncar. Sesampune rauh ring Babakan, kacingak raris tenggek raksasane. Timpal-timpal ipun sami pada malaib ban kaliwat takut nepukin bangken raksasa. Nanging I Lumbang tetep ngoyong ditu, tur ipun ngambil tenggek raksasane, kabakta tangkil ring Ida Sang Prabu. Nika kalaksanayang olih I Lumbang santukan ipun uning ring Sang Prabu ngadayang sayembara. Sesampune rauh ring jero, I Lumbang raris matur ring Sang Prabu, “Ampun, Gusti Patih, Tiang sampun sane natad bangken I Raksasa meriki,  nunas mangda Gusti nekedang marep ring Sang Prabu”
“Santukan I Lumbang anak panjak, mawinan sadurung kadarma putra kabisekayang dumun”, asapunika bawosne Sang Prabu.
Rikala punika sami panjake kaketogan jaga nyaksiang bisekan ratu Dewa Agung Gede. Santukan ipun tumben dadi Anak Agung, tingkahnyane taler ngeliwat, minekadi yening melancaran apisan tigang katih. Tingkahe punika kalaksananyang mangda Ida mabinayan saking akak panjak. Nanging putrin Sang Prabu tetes uning indik sane ngamatiang I Raksasa boya ja I Lumbang (Dewa Agung Gede), punika mawinan Sang Putri tan makayun marabian teken I Lumbang.
Tan kaceritaang malih I Lumbang, mangkin kaceritayang anak alit sane kembar birit, rambut ipun magrabingan, muah awaknyane dekil. Rikala punika Dewa Agung Gede sedek ngawentenan ilen-ilen salami pitung rahina. Cinarita wenten bebotoh aukud nangging ipun tan madue jinah kaanggen matetajen. Santukan punika ajakina raris kurenane ngadeang tambah, mangda wenten kaanggen gelar matajen. Hasil pangadean tambahe punika mekolihang jinah wantah samas rupiah. Satus rupiah kaicen kurenan ipun anggen meliang pianakne jaja, muah sisanyane malih telungatus rupiah kabakta matetajen ring setrane.
Rikala majalan matetajen, makejang pianakne nagih milu tur jerit-jerit, “Bapa tiang milu, bapa tiang milu”.

CICING I RAKREK SAKTI

Ada tuturan satua, Sang Prabu di jagat Garbajana. Ida seneng maboros ka alase. Kairing juru boros muah panjak. Ida madue cicing sakti. Cicinge madan I Rakrek Sakti. Bulune belang rakrek, layahne masih rakrek. Ia tusing bisa ngoyong.
Sang Prabu sedek maboros dialase. Burone pada jerih. Mekejang ngalih tongos mengkeb. Nanging I Rakrek Sakti tuah nyilapin enjek-enjekan burone. Juru borose nutug uli duri. Saget tepukine burone suba mati. Juru borose tusing tuyuh, sakewala liu maan borosan. Panjake makejang liang, setata maan nunas surudan. Sang prabu ledang pesan tur sayang pesan teken I Rakrek Sakti. Ia kapepekin ngamah, satata parek teken Sang Prabu.
Makelo-kelo burone keweh. Mawinan sangkep di beten bunute. Burone sane gede-gede suba pada nyongkok, burone sane cenik-cenik pada pagrunyung, burone sane bisa makeber suba pasliwer. Ditu I Lutung matakon.
“Nah! Iba buron alas! Jani lawan I Rakrek sakti! Enyen bani ngrepin ia? Yadin ngadu kasitengan, yadin ngadu daya. Cutetne, apang sida ia mati.”
Burone makejang siep. Pamupune I Meong ane sumanggup. Ia sanggup ngematiaan I Rakrek Sakti. Mara keto, burone makejang uyut. Ada ane ngadesem, ada ane matengkem. I Macan bangun magebras, laut sesumbar, “Beh! Iba Meong buron berag ngaku wanen. Nah! Yan saja iba nyidaang ngamatiang I Rakrek Sakti, icang lakar ngamah tain ibane duang cocolan”.  Burone ane lenan bengong teken sasumbar I Macane.
I Lutung keweh ngitungan burone, lantas nunden I Meong apang enggal majalan. Disubane neked puri, ditu ia menek tembok, lau majalan di raab umahe. Apang tusing bakat silapine enjek-enjekane teken I Rakrek Sakti.
Kacrita jani suba sandikala Sang Prabu marayunan. I Meong mengkeb ditemboke, benengan duur Ida Sang Prabu malinggih. I Rakrek Sakti nyungenget beten. Nyongkok diajeng Sang Prabu ngarepi rayunan. Ditu I Meong kelad-kelid, ngawinan I Rakrek Sakti ngongkong. Sang Prabu ngentungan nasi akepel madukan be. Sakewala tusing amahe teken I Rakrek Sakti. I Meong buin  dengak-dengok, ngawinan I Rakrek Sakti gedeg, laut macakal ngedengan caling. Sang Prabu buin ngentungan nasi. Nanging buin tusing amahe teken I Rakrek Sakti. I Meong ngencotan nengok, nyaru-nyaru nagih ulung. Lantas I Rakrek Sakti ngangsehan makecog menek, nagih nyogroh I Meong, nanging tusing bakatange. I Rakrek Sakti ulung nepen rayunan Ida Sang Prabu. Ditu Sang Prabu duka, lantas Ida Ngambil glewang, sahasa Ida nyempal I Rakrek Sakti. Baongne pegat, getihne muncrat mabrayakan, lantas mati.
I Lutung teka dadi panureksa. Saget tepukine I Rakrek Sakti suba mati. Mawinan ia enggal malipetan ka alase. Tur ngrahin burone makejang blegbegan. I Macan sebengne jengah, nangih ngamah taine I Meonge. Sakewala I Meong tusing dadi ati. Ento mawinan sebilang I Meong meju taine urugine, apang tusing amaha teken I Macan.

I CUPAK TEKEN I GRANTANG

                Kacrita jani suba iya neked diwangan umahne laut  iya gelur-gelur ngeling …..meme bapane tengkejut nyagjag laut nakonin,cening bagus ngudiang cening padi mulih monotan.Adin ceninge dija ….igrantang .Masaut I cupak sambilanga ngeling.kolaanak uli semengan matekap padidian,I grantang tusing  nyak iya nulungin kola matekap.
                I grantang anak iya malali dogen uli semengan ngenemin anak luh-luh.Mara monto I cupak masadu,bapanne suba brangti teken I grantang .Bapanne ngrumrum I cupak,nah mendep –mendep,buin ajaan lamun teka I grantang lakar tig-tig,lakar tundung uli jumah I cupak lega kenehne ningeh bapane pedih teken I granting.Apang tusing ketara dayane jele,satondenne I granting teka I cupak suba pesu ngaba ngaba siap lakar mabong-bong.
                Jani kacrita I grantang suba ngamulihang uli dicarik,pajalanne dab-dab kabatek ban kenyelne kaliwat.liu daa-daane nyambat sara dijalan ,sautin aji kenyung manis.
                Suba teked jumahne saha subs bapane nyagjag nyambak tur nigtig.Igrantang kagiat kamemegan wireh tusing marasa marasa teken awak pelih bapane matbat nundung I grantang .Makaad iba,mkaad granting.Niguna bapa ngelah panak cai,goba bagus laksanane jele. 



7 komentar:

I Putu Adi Prahasta Giri mengatakan...

ijin kopi bli

Anonim mengatakan...

Om Swastiastu; becik pisan satua-satua Bali puniki, duke dumun rikala kantun masekolah ring SD, stata guru agama tiang mesatua Bali, napike mangkin ring SD kantun asapunika kawentenannyane ??

salam rahayu
rare angon nak bali belog
http://rare-angon.blogspot.com

Unknown mengatakan...

mangkin ring sekolah dasar kari asapunika kawenentennyane. suksma nggih.

mang tonik mengatakan...

selipan "thanks brow" ne nto ngranaang sakit basange kedek hahahhahaha,, kreatif

Wahyu Diatmika mengatakan...

mantep bli blogg e bak visit mase blog cge http://jalancicak17.blogspot.co.id suksma

LOMI mengatakan...

Becik pisan satua baline nike. Suksma

bianglalariwi2020.wordpress.com mengatakan...

Suksema..Satua Bali patut setata limbakang.

Posting Komentar